Ερώτηση προς τον υπουργό Παιδείας για το Σχέδιο Αθηνά κατέθεσαν βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Στην ερώτησή του η ομάδα των βουλευτών αναφέρει:
1. Εξαγγελίες και θεσμικές εκτροπέςΟ Υπουργός Παιδείας ανήγγειλε το σχέδιο «Αθηνά» τον Ιούλιο 2012 με αιτιολογία:
«(α) τον εξορθολογισμό του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης, (β) τη μείωση κατά 150 σε σύνολο 500 περίπου Τμημάτων, χαμηλής έως ανύπαρκτης ζήτησης από υποψηφίους, τα οποία συγχρόνως παρουσιάζουν φθίνουσα πορεία στην «παραγωγή πτυχιούχων» την τελευταία πενταετία».
Προανήγγειλε το διορισμό του Προέδρου της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ), ο οποίος θα συνέτασσε μελέτη για τη νέα «γεωγραφία» της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η μελέτη αυτή θα αποτελούσε τη βάση διαλόγου με τους εκπροσώπους των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Τότε ο Υπουργός δήλωσε ότι οι αλλαγές θα εφαρμόζονταν από το 2013-2014, και, άρα, θα αφορούσαν τους υποψηφίους των επόμενων πανελλαδικών εξετάσεων.
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2012, και ενώ έχει πλέον διοριστεί ο πρόεδρος της ΑΔΙΠ από τον Υπουργό, κανένας διάλογος δεν έχει γίνει με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Την ίδια περίοδο η Σύνοδος των Πρυτάνεων με ομόφωνη απόφαση (19.11.2012) υπογράμμιζε: «Για τον καθορισμό της διαδικασίας αυτής, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί η θεσμική υποχρέωση σύγκλησης του Συμβουλίου Ανωτάτης Παιδείας, ως του αρμόδιου εισηγητικού οργάνου στο ΕΣΥΠ για τον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό και την χωροταξική διάρθρωση των Πανεπιστημίων, με αυτόνομη συμμετοχή όλων των Πανεπιστημίων διά των Πρυτανικών Αρχών τους». Δηλαδή η Σύνοδος ζητούσε σαφώς από τον Υπουργό να εφαρμόσει το ν. 4076/2012, άρθρο 1, παρ. 4 που έχει ήδη ψηφιστεί.
Τον Δεκέμβριο 2012, ο Υπουργός ανακοίνωσε τα κριτήρια για τις συγχωνεύσεις-καταργήσεις Σχολών και Τμημάτων: «(α) θεραπεία της υπερεξειδίκευσης των γνωστικών αντικειμένων, (β) Τμήματα με παρεμφερή κριτήρια, (γ) μέγεθος και διάρθρωση των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, (δ) αναλογίες διδακτικού και διοικητικού με τους φοιτητές, (ε) κόστος ανά φοιτητή, (στ) απορρόφηση των αποφοίτων στον επαγγελματικό στίβο, (ζ) συμβολή των Ιδρυμάτων και των γνωστικών αντικειμένων στην ανάπτυξη της περιφέρειας».
Την 1η Δεκεμβρίου 2012, η Σύνοδος των Πρυτάνεων απάντησε στην ανακοίνωση του Υπουργού (1.12.2012): «Τα ακαδημαϊκά κριτήρια απαιτείται να τα προσδιορίσουν τα ίδια τα ΑΕΙ και η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ), ενώ τα αναπτυξιακά κριτήρια θα πρέπει να προσδιοριστούν στο επίπεδο του Συμβουλίου Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΣΑΠΕ) και του Συμβουλίου Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΣΑΤΕ), σε συνεργασία με άλλους κοινωνικούς εταίρους, και τα εθνικά κριτήρια στο επίπεδο του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ). Το Υπουργείο δεν μπορεί εδώ και τώρα να προχωρήσει σε βεβιασμένη αλλαγή των μηχανογραφικών δελτίων. Αντιθέτως, οφείλει να δεσμευθεί στα παραπάνω επίπεδα σχεδιασμού, τηρώντας όπως αρμόζει τις θεσμικές διαδικασίες, και να μην κάνει κατάχρηση των εξουσιών που του δίνει σχετικά ο ν. 4076/2012.». Δηλαδή, η Σύνοδος τονίζει την ακαδημαϊκή και θεσμική διαδικασία για συγχωνεύσεις-καταργήσεις Σχολών και Τμημάτων την οποία Υπουργός δεν εφάρμοσε.
Τον Φεβρουάριο του 2013 ο Υπουργός υπέβαλλε προς διαβούλευση το Σχέδιο «Αθηνά» και ανέπτυξε τα επιστημονικά, ακαδημαϊκά και αναπτυξιακά κριτήρια με τα οποία το συνέταξε. Τα κριτήρια αυτά, όπως αναλύονται, και κάτωθι δεν πληρούνγται.
2. Προσχηματικά κριτήριαi. Συγχωνεύσεις συγγενών (ως προς το γνωστικό αντικείμενο) Τμημάτων για την κάλυψη του αριθμού των αναγκαίων μελών ΔΕΠ & ΕΠ
Το κριτήριο συγχώνευσης συγγενών (ως προς το γνωστικό αντικείμενο) Τμημάτων είναι ψευδεπίγραφο, όπως αποδεικνύεται:
α. Συγχώνευση του «Τμήματος Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης» με την Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δημιουργία της «Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Επιστημών της Τέχνης».
β. Συγχώνευση πέντε (5) διαφορετικών Τμημάτων ξένων γλωσσών Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας σε Τμήμα «Ξένων γλωσσών και Φιλολογίας» του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθήνας
γ. Συγχώνευση των Τμημάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων ΤΕΙ Πειραιά και Πληροφορικής ΤΕΙ Αθήνας σε Τμήμα «Μηχανικών Πληροφορικής» του ΤΕΙ Αθήνας
ii. Συγχωνεύσεις Τμημάτων & σύσταση Σχολών με χωρική συνοχή & αξιοποίηση όλων των υφιστάμενων κτιριακών & υλικοτεχνικών υποδομών
Το Σχέδιο Αθηνά επιφέρει σημαντικές χωροταξικές αλλαγές στον ακαδημαϊκό Εθνικό χάρτη με σκοπό δήθεν τον εξορθολογισμό του. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Υπουργός ανέφερε ότι το Σχέδιο Αθηνά βασίζεται σε 3 μελέτες οι οποίες όμως δεν έχουν εκπονηθεί ακόμα, επομένως εκλείπει η επιστημονική τεκμηρίωση στις οποίες έπρεπε να βασιστούν οι αλλαγές ώστε να εκπληρωθεί η χωρική συνοχή. Η συγκεκριμένη μελέτη χωρικής συνοχής και αξιοποίησης των υποδομών θα εκπονηθεί εκ των υστέρων και σύμφωνα με το Υπουργείο θα κοστίσει 49.000 ευρώ.
Όσον αφορά τις χωροταξικές αλλαγές που προκύπτουν από το σχέδιο Αθηνά στον Ακαδημαϊκό Χάρτη, γεννάται το ακόλουθο ερώτημα:
«Η χωροταξική ανακατανομή των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ που προκύπτει από το Σχέδιο Αθηνά, ενισχύει την χωρική συνοχή και αξιοποιεί τις κτηριακές και υλικοτεχνικές υποδομές;»
Η απάντηση δυστυχώς είναι αρνητική. Όχι μόνο δεν αξιοποιούνται οι υφιστάμενες κτηριακές και υλικοτεχνικές υποδομές, αλλά εγκαταλείπονται για να αξιοποιηθούν ίσως μέσω ΤΑΙΠΕΔ ή ως μελλοντικά ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Συγκεκριμένα, ο πρόχειρος και αντιεπιστημονικός χαρακτήρας του σχεδιασμού απεικονίζεται στα παραδείγματα του ΤΕΙ Χαλκίδας και Θεσσαλονίκης.
Το ΤΕΙ Χαλκίδας διαθέτει τεράστιες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις 24.430 τ.μ. οι οποίες αναπτύσσονται σε ιδιόκτητο οικόπεδο 204.000 τ.μ. και περιλαμβάνουν αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια άριστης υλικοτεχνικής υποδομής, αμφιθέατρα, Βιβλιοθήκη, ιδιόκτητη Σπουδαστική Εστία χωρητικότητας 408 κρεβατιών, ελικοδρόμιο, εστιατόριο το οποίο μπορεί να εξυπηρετεί το σύνολο των φοιτητών καθημερινά, κυλικείο, κήπους, γήπεδα, χώρους στάθμευσης. Όλες αυτές οι εγκαταστάσεις θα εγκαταλειφθούν από τους 1.935 φοιτητές του Τμήματος Ηλεκτρολογίας οι οποίοι θα πρέπει να μετεγκατασταθούν στη Λαμία και τους 2.263 φοιτητές του Τμήματος Διοίκησης και Οικονομίας οι οποίοι θα πάνε στη Θήβα, όπου θα πρέπει να συστεγαστούν με τους 1.105 φοιτητές του τμήματος Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού και τους 1000 περίπου του Τμήματος Εμπορίας και Διαφήμισης στις εγκαταστάσεις της Θήβας δηλαδή σε 3 αίθουσες διδασκαλίας 30 τ.μ. η κάθε μία και 3 αίθουσες εργαστηρίων, 40 τ.μ. η κάθε μία.
Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, ποια θα είναι τα επιχειρήματα της ανύπαρκτης έως τώρα επιστημονικής μελέτης με την οποία 5 Τμήματα από τα 8 του ΤΕΙ Χαλκίδας μεταφέρονται;
Αντίστοιχα, το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης από τα 25 τμήματα που διαθέτει, 10 μεταφέρονται στις Σέρρες, στη Φλώρινα και στο Μεσολόγγι ενώ 2 καταργούνται. Αρκετά από τα Τμήματα που μεταφέρονται, θα απορροφηθούν από άλλα και θα μετατραπούν σε κατευθύνσεις, γεγονός που συνεπάγεται κατάργησή τους. Η Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας έχει ιδιόκτητο αγρόκτημα 2000 στρεμμάτων, με σύγχρονες εγκαταστάσεις υψηλού κόστους και εξειδικευμένο εργαστηριακό εξοπλισμό. Ενδέχεται οι εγκαταστάσεις αυτές , για τις οποίες έχει δαπανηθεί το ποσό των 25 εκ . ευρώ, να ερημώσουν και να εγκαταλειφθούν όπως έγινε με τα Ολυμπιακά ακίνητα. Είναι προφανές ότι η Φλώρινα, όπως και οι Σέρρες, δεν έχουν τα απαραίτητα ιδιόκτητα κτήρια και την υλικοτεχνική υποδομή για να υποδεχτεί τους χιλιάδες νέους φοιτητές του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
iii. και iv. Συγχωνεύσεις Τμημάτων για τη σύνδεση των γνωστικών αντικειμένων με εθνική αναπτυξιακή στοχοθεσία και περιφερειακές αναπτυξιακές προοπτικές και θύλακες αριστείας
Το Σχέδιο «Αθηνά» εναρμονίζεται με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΑΣΑ που περιλαμβάνονται στη μελέτη “Strong Performers and Successful Reformers in Education: Education Policy Advice for Greece” του 2011. Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται: Συγχωνεύσεις ή καταργήσεις Τμημάτων με χαμηλούς δείκτες εγγραφών και αποφοίτων , μείωση του αριθμού των εισακτέων και διαφοροποίηση των όρων εισαγωγής σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ , αλλαγή της λειτουργίας των ΤΕΙ σε κέντρα δια βίου μάθησης και κατάρτισης με τοπικά και περιφερειακά χαρακτηριστικά και χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων με κριτήρια αποτελεσματικότητας. Το Σχέδιο «Αθηνά» δηλαδή προάγει το νεοφιλελεύθερο αναπτυξιακό μοντέλο που επιβάλλεται στην Ελλάδα των Μνημονίων (διακομιστικό κέντρο, Τουρισμός, Λιανεμπόριο κτλ που σημαίνει ζήτηση κυρίως μεσαίου επιπέδου επαγγελμάτων και μείωση των πανεπιστημιακών αποφοίτων. Ως εκ τούτου, το ιδεολόγημα της αριστείας, αφορά ένα πολύ μικρό αριθμό αποφοίτων εκ των πραγμάτων. [Executive Report της MacKenzie GREECE TEN YEARS AHEAD, Μάρτιος 2012].
Ακόμη η πρόταση του Υπουργείου, όπως κατατίθεται, δείχνει να αγνοεί την ύπαρξη των ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων στο κέντρο και την περιφέρεια, το σημαντικότατο έργο που επιτελούν, καθώς και την ανάγκη συνέργειάς τους με τα ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Τέλος η συρρίκνωση και η περιθωριοποίηση που επιφυλάσσει το σχέδιο ΑΘΗΝΑ στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές είναι χαρακτηριστικές των προθέσεων του Υπουργείου για την κατεύθυνση, τους στόχους και το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
3. Ακαδημαϊκή αλλοίωση
Δημιουργία Σχολών για την επιβολή διδάκτρων
Το σχέδιο αφορά επίσης την αλλοίωση των ακαδημαϊκών χαρακτηριστικών της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ως γνωστόν, σήμερα βασική ακαδημαϊκή μονάδα είναι το Τμήμα. Αυτό απονέμει τα αδιάσπαστα 4ετή ή 5ετή πτυχία. Το Σχέδιο «Αθηνά», όμως, επιβάλλει παντού την ύπαρξη Σχολών, ακόμα και αν χρειαστεί να ονομαστεί Σχολή ένα Τμήμα με 16 διδάσκοντες. Η συγκρότηση μιας Σχολής είναι διαδικασία καθαρά ακαδημαϊκή, η οποία δεν μπορεί παρά να προτείνεται από τα ίδια τα Τμήματα των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Είναι προφανές ότι αυτό συμβαίνει διότι οι Σχολές απονέμουν μεταπτυχιακά διπλώματα, όπως ορίζεται από την παρ.4 του άρθρου 7 του 4009/2011 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Με βάση το νόμο 4076/12, μεταπτυχιακό δίπλωμα είναι το master, δηλαδή τμήμα του αδιαίρετου σήμερα ενιαίου πτυχίου. Και αποτελεί το δεύτερο κύκλο σπουδών, αυτόν που δύναται να επιβάλει δίδακτρα. Από εκεί αναμένεται, λοιπόν, η χρηματοδότηση των ΑΕΙ. Αυτή είναι η επικίνδυνη αθέατη πλευρά του σχεδίου Αθηνά. Μέσω των Σχολών θα περάσει η κατάργηση της δωρεάν Ανώτατης Εκπαίδευσης αλλά και η κατάργηση των πολυπρόσωπων δημοκρατικών οργάνων. Η Σχολή με τον πανίσχυρο κοσμήτορα που ελέγχει ακόμη και τις εξελίξεις των μελών ΔΕΠ & ΕΠ θα εξασφαλίσει την τάξη και τον νόμο στα Ιδρύματα. Παράλληλα, διά των συγχωνεύσεων, θα μειώσει το προσωπικό με διαθεσιμότητες-απολύσεις.
Οι συγχωνεύσεις πριμοδοτούν ευθέως τα κολέγια (ιδιωτικά πανεπιστήμια) και μάλιστα εντός των ΑΕΙ, αφού το αντισυνταγματικό άρθρο 30 του ν.4111/2013 επιτρέπει στα δημόσια Πανεπιστήμια και ΤΕΙ να ιδρύουν ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΕΚ και κολέγια, συρρικνώνοντας τη δημόσια εκπαίδευση και δημιουργώντας χώρο για την ιδιωτική.
Αδιαφανείς ακαδημαϊκές υπερδομέςΜε το σχέδιο Αθηνά δημιουργείται (α) ένα Ομόσπονδο Πανεπιστήμιο που περιλαμβάνει πέντε Πανεπιστήμια στην Αττική: το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. (β) ένα Ομόσπονδο ΤΕΙ που περιλαμβάνει το ΤΕΙ Πειραιά, το ΤΕΙ Αθήνας και την ΑΣΠΑΙΤΕ.
Το κάθε Πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ θα έχει τη δική του διοικητική δομή, δικό του Συμβούλιο Ιδρύματος και θα συμμετέχει σε ένα υπερόργανο που θα αποτελεί και το Συμβούλιο Ιδρύματος της Ομοσπονδιακής μορφής, που θα επικυρωθεί με Προεδρικό Διάταγμα. Το υπερόργανο θα διανέμει προφανώς τα κρατικά κονδύλια στα υποκείμενα ΑΕΙ.
Ιστορικά η εμφάνιση τέτοιας μορφής συνένωσης μη ομοειδών Πανεπιστημίων, παρατηρήθηκε στη Θατσερική Αγγλία, όπου με αυτό τον τρόπο εξαφανίστηκαν από το χάρτη κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και εν γένει ανθρωπιστικές σπουδές. Εξάλλου, η σύλληψη από πλευράς Υπουργείου θα πρέπει να χαρακτηριστεί πρόχειρη, με ασαφή στόχευση, ενώ σημειώνεται παντελής έλλειψη στοιχειωδών επεξεργασιών που αφορούν την υλοποίησή της. Οι διεθνείς αναφορές που επιχειρεί και επικαλείται είναι απλά ανιστόρητες. Μάλιστα, ενώ σήμερα εγκαταλείπεται στις χώρες όπου εφαρμόστηκε, στην Ελλάδα εμφανίζεται ως καινοτομία.
Η συρρίκνωση ή ανάπτυξη των υποκείμενων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο κάποια θα υποχρηματοδοτούνται και κάποια άλλα θα υπερχρηματοδοτούνται.
Είναι, όμως, προφανές ότι η υπερδομή θα χρησιμοποιηθεί ως ο συγκεντρωτικός μηχανισμός επιβολής στα υποκείμενα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ για την εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων επιλογών της τρικομματικής κυβέρνησης και κυρίως για τους δύο κύκλους σπουδών και τελικά την επιβολή διδάκτρων. Κυρίως, όπως, για την πριμοδότηση ιδιωτικών δομών εκπαίδευσης μέσα στα πέντε Πανεπιστήμια και στα δύο ΤΕΙ.
4. Η πραγματική στόχευση του Σχεδίου «Αθηνά»Μείωση εισακτέων
Ένα από τα σιωπηλά διακυβεύματα του σχεδίου «Αθηνά» είναι και η μείωση του αριθμού των εισακτέων για το σύνολο της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Το Υπουργείο Παιδείας, με λογικές «λογιστικής στρέβλωσης» παρουσιάζει μια σειρά από επιλεγμένα ποσοτικά δεδομένα ώστε να αμβλύνει τις πολιτικές εντυπώσεις, σε σχέση με την επικείμενη μεγάλη μείωση του αριθμού των εισακτέων. Τα στατιστικά του «Αθηνά» σε σχέση με τους αριθμούς των εισακτέων, όπως παρουσιάζονται στην σελ. 19 του εν λόγω σχεδίου και σε ό,τι αφορά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος (2012-2013), έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τον επίσημο αριθμό θέσεων εισακτέων που ανακοίνωσε το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας για το ίδιο έτος και οι οποίες δημοσιεύτηκαν στο ΦΕΚ 1653/τ.Β΄/15.5.2012.
Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύονται στο προαναφερθέν ΦΕΚ, οι αριθμοί του σχεδίου «Αθηνά» είναι ανακριβείς ως προς τις θέσεις των εισακτέων του 2012 – 2013. Στο εν λόγω επίσημα δημοσιευμένο έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας, οι θέσεις στα ΤΕΙ για το 2012-2013 μπορούν να αθροιστούν σε 26.190 (για τη γενική σειρά) ενώ στα στοιχεία του σχεδίου «Αθηνά» αναφέρεται ότι ήταν μόλις 18.336. Έτσι, ενώ η μείωση στην συγκεκριμένη κατηγορία αναμένεται να φτάσει στην πραγματικότητα τις 15.000 θέσεις, το Υπουργείο παραδέχεται μόνο τις μισές, αποκρύπτοντας ουσιαστικά τον πραγματικό αντίκτυπο του «Αθηνά». Στα Πανεπιστήμια η αντίστοιχη στρέβλωση αφορά περίπου 4.000 θέσεις. (Στο σχέδιο Αθηνά οι θέσεις για το έτος 2012-2013 απαριθμούνται στις 33.149 ενώ τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου αναφέρουν 37.700).
Όπως λοιπόν προκύπτει, το σχέδιο «Αθηνά» μέσω της παρουσίασης ενός μικρότερου αριθμού εισακτέων, για το έτος 2012-2013, στην γενική σειρά, για τις θέσεις σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ, (στο σύνολο παρουσιάζεται ο αριθμός 51.485 ενώ ο πραγματικός είναι 63.800) επιχειρεί να αμβλύνει τις επικοινωνιακές εντυπώσεις που θα δημιουργήσει η ραγδαία μείωση. Αν λοιπόν υποτεθεί ότι η εκτίμηση του αριθμού των εισακτέων για το 2013 – 2014, που αναφέρεται στο σχέδιο «Αθηνά» είναι έγκυρη και ανέρχεται σε 49.600 θέσεις, στο σύνολο για την γενική σειρά, η πραγματική μείωση σε σχέση με το 2012-2013 είναι 14.200 εισακτέοι και όχι 1.600, όπως ισχυρίζεται το ο συντάκτης του σχεδίου.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η μείωση στη γενική σειρά ανέρχεται στο 22% των φετινών θέσεων. Αν σε αυτή την μείωση προστεθούν και οι μειώσεις στις ειδικές κατηγορίες εισακτέων, (που απορρέουν από επιμέρους ποσοστώσεις επί του συνόλου της γενικής σειράς), καθώς και η μη εισαγωγή εισακτέων στις αστυνομικές Σχολές για το 2013-2014 και το 2014-2015, όπως και η μείωση 30% στους εισακτέους στις στρατιωτικές Σχολές(ΦΕΚ 3010/τΒ/13.11.2012), τότε γίνεται κατανοητό ότι η πραγματική μείωση των θέσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση ανέρχεται σε περίπου 25% επί του γενικού συνόλου.
Εκποίηση μεγάλων κτιριακών εγκαταστάσεων
Στα προαναφερθέντα δύο παραδείγματα (ΤΕΙ Χαλκίδας και Θεσσαλονίκης) από τα πολλά που θα μπορούσαν να αναφερθούν, φαίνεται ολοκάθαρα ο πρόχειρος και αντιεπιστημονικός σχεδιασμός χωροταξικής ανακατανομής των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Εντύπωση προκαλεί ότι οι τεράστιες εκτάσεις αλλά και κτηριακές υποδομές είτε θα επανέλθουν στο δημόσιο και από εκεί στο ΤΑΙΠΕΔ, είτε θα μείνουν στην ιδιοκτησία του Ιδρύματος. Και στις δύο περιπτώσεις, δίνεται η ευκαιρία σύμφωνα με το άρθρο 30 του Ν.4111/13 να δημιουργηθούν ιδιωτικά παραρτήματα της Σχολής ή νέα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις της τρικομματικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που εφαρμόζεται στην Παιδεία, εξασφαλίζουν το δικαίωμα σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες σύστασης Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Το μόνο που λείπει για την ανέργερση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ είναι οι κτηριακές υποδομές. Με το Σχέδιο Αθηνά, εξασφαλίζονται πλέον και αυτές.
Επιβολή των δύο κύκλων σπουδών
Παραβιάζοντας το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, ο Υπουργός με το σχέδιο «Αθηνά» ιδρύει Σχολές οι οποίες θα αναλάβουν τις μεταπτυχιακές σπουδές. Με στόχο να υλοποιήσει τους δύο κύκλους της Μπολόνια, όπως ακριβώς ορίζονται στο άρθρο 30 του ν.4111/2013. Ο πρώτος κύκλος θα καταλήγει σε δίπλωμα τύπου bachelor,ενώ ο δεύτερος κύκλος που θα υλοποιείται από τη Σχολή και θα καταλήγει σε δίπλωμα τύπου master, θα επιβάλει δίδακτα. Αυτή είναι η οικονομική στόχευση του «Αθηνά» και όχι ο εξορθολογισμός, δηλαδή να μετακυλήσει ένα μεγάλο τμήμα του κόστους των σπουδών στην ελληνική οικογένεια. Τα χαμηλά οικονομικά στρώματα δεν θα μπορούν να σπουδάσουν, εντείνοντας την ταξικότητα στο σύστημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Πειθάρχηση και απολύσεις
Τμήμα της αδιαφανούς στοχοθεσίας του σχεδίου «Αθηνά» είναι βεβαίως και η μείωση του προσωπικού μέσω της κατάργησης διοικητικών υπηρεσιών με όχημα το πλαίσιο διαθεσιμότητας, όπως αυτό αποκρυσταλλώθηκε από τα πρόσφατα νομοθετήματα (4093/2012). Ήδη σημαντικός αριθμός διοικητικών υπαλλήλων πολλών Ιδρυμάτων τέθηκε σε διαθεσιμότητα, ενώ είναι προφανής η πρόθεση του Υπουργείου να γενικεύσει αυτές τις διαδικασίες, αφενός γιατί του το υπαγορεύουν οι μνημονιακές του δεσμεύσεις αφετέρου για να δημιουργήσει ένα κλίμα αβεβαιότητας ανάμεσα στους εργαζομένους των Ιδρυμάτων της χώρας. Εργαλείο πειθάρχησης και πειθαναγκασμού αποτελεί επίσης το νέο μνημονιακό πλαίσιο για τις απολύσεις με επιβολή αργιών και εφεδρειών.
Πριμοδότηση των ιδιωτικών πανεπιστημίωνΟι συγχωνεύσεις αφορούν ευθέως τα κολέγια (ιδιωτικά πανεπιστήμια) αφού το αντισυνταγματικό άρθρο 30 του ν.4111/2013 επιτρέπει στα δημόσια Πανεπιστήμια και ΤΕΙ να ιδρύουν ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΕΚ και κολέγια. Δηλαδή, το σχέδιο «Αθηνά» συρρικνώνει τη δημόσια εκπαίδευση για να δημιουργήσει «χώρο» για την ιδιωτική –ακόμα και μέσα στις εγκαταστάσεις των δημόσιων ΑΕΙ.
Τα δημόσια και απαξιωμένα πλέον Πανεπιστήμια και ΤΕΙ θα λειτουργήσουν ως ο «δούρειος ίππος» για την ανάπτυξη των ιδιωτικών πανεπιστημίων που θα απομυζούν όσες ελληνικές οικογένειες αντέχουν ακόμα να σπουδάσουν τα παιδιά τους έναντι οιουδήποτε τιμήματος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αναγνωρίζει ότι με ευθύνη των προηγούμενων κυβερνήσεων ιδρύθηκαν, χωρίς ακαδημαϊκά, επιστημονικά, αναπτυξιακά και κοινωνικά κριτήρια, τμήματα και σχολές πανεπιστημίων και ΤΕΙ σε διάφορες πόλεις της πατρίδας μας. Στην πρακτική αυτή οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς αντιτάχθηκαν εδώ και χρόνια και κατήγγειλαν τις πελατειακές και ρουσφετολογικές μεθοδεύσεις που παραπλανούσαν τις τοπικές κοινωνίες, με την εξαγγελία ή ίδρυση τμημάτων χωρίς μέριμνα για την αναγκαία στήριξη σε υποδομές και προσωπικό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ υπερασπίζεται την αναβάθμιση της δημόσια και δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης και τον εξορθολογισμό της με ακαδημαϊκά, κοινωνικά και επιστημονικά κριτήρια στην κατεύθυνση της περιφερειακής αποκέντρωσης αλλά και της διατήρησης του ακαδημαϊκού χαρακτήρα των ιδρυμάτων. Αυτό απαιτεί τη συνέργια της ακαδημαϊκής κοινότητας και τη διαβούλευση με τους φορείς με τις τοπικές κοινωνίες. Είναι ευνόητο ότι η διαδικασία αυτή απαιτεί ικανό χρονικό διάστημα, οφείλει να γίνει εις βάθος, να αναγνωρίζει την υπάρχουσα πραγματικότητα. Και απαιτείται σταδιακή εφαρμογή. Σε κάθε περίπτωση να εξασφαλίζονται τα αναγκαία κονδύλια για το αναγκαίο προσωπικό, υποδομές, να διασφαλίζονται τα ενιαία πτυχία και τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των σπουδαστών, του ΔΕΠ και όλων των εργαζομένων στα ΑΕΙ. Η θέση για δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση οφείλει να πραγματώνεται και στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης που βάλλεται βάναυσα από τις μνημονικές πολιτικές.
Κατόπιν τούτων και
Επερωτάται ο κ. Υπουργός:
1. Θα αποσύρει το σχέδιο «Αθηνά για την Ανώτατη Εκπαίδευση;»
2. Θα δώσει το λόγο στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στις τοπικές κοινωνίες για προτάσεις ενίσχυσης και αναβάθμισης της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης;
Οι επερωτώντες ΒουλευτέςΤάσος Κουράκης, Θεανώ Φωτίου, Παναγιώτης Κουρουμπλής, Μαρία Κανελλοπούλου, Χρήστος Μαντάς, Πέτρος Τατσόπουλος, Παναγιώτα Δριτσέλη, Γιάννης Αμανατίδης, Τζένη Βαμβακά, Έφη Γεωργοπούλου – Σάλταρη, Αϊχάν Καραγιουσούφ, Γεώργιος Πάντζας, Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος, Μιχάλης Κριτσωτάκης, Νίκος Μιχαλάκης, Ρένα Δούρου, Στέφανος Σαμοϊλης, Γιάννης Σταθάς, Ειρήνη Αγαθοπούλου, Δημήτρης Γάκης, Δημήτρης Γελαλής, Μαρία Διακάκη, Χαρά Καφαντάρη, Θανάσης Πετράκος, Βασίλης Κυριακάκης, Ευγενία Ουζουνίδου, Αθανάσιος Γερμανίδης, Βασίλης Χατζηλάμπρου, Αφροδίτη Θεοπεφτάτου, Νάντια Βαλαβάνη, Γιάννης Ζερδελής, Κωνσταντίνος Δερμιτζάκης. Αγνή Καλογερή, Κώστας Ζαχαριάς, Σταύρος Κοντονής, Βαγγέλης Αποστόλου, Ζεϊμπέκ Χουσεϊν, Νίκος Συρμαλένιος, Δημήτρης Στρατούλης, Κωνσταντίνος Μπάρκας, Λίτσα Αμμανατίδου, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ηρώ Διώτη, Μαρία Τριανταφύλλου, Χρήστος Καρ
1. Εξαγγελίες και θεσμικές εκτροπέςΟ Υπουργός Παιδείας ανήγγειλε το σχέδιο «Αθηνά» τον Ιούλιο 2012 με αιτιολογία:
«(α) τον εξορθολογισμό του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης, (β) τη μείωση κατά 150 σε σύνολο 500 περίπου Τμημάτων, χαμηλής έως ανύπαρκτης ζήτησης από υποψηφίους, τα οποία συγχρόνως παρουσιάζουν φθίνουσα πορεία στην «παραγωγή πτυχιούχων» την τελευταία πενταετία».
Προανήγγειλε το διορισμό του Προέδρου της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ), ο οποίος θα συνέτασσε μελέτη για τη νέα «γεωγραφία» της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η μελέτη αυτή θα αποτελούσε τη βάση διαλόγου με τους εκπροσώπους των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Τότε ο Υπουργός δήλωσε ότι οι αλλαγές θα εφαρμόζονταν από το 2013-2014, και, άρα, θα αφορούσαν τους υποψηφίους των επόμενων πανελλαδικών εξετάσεων.
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2012, και ενώ έχει πλέον διοριστεί ο πρόεδρος της ΑΔΙΠ από τον Υπουργό, κανένας διάλογος δεν έχει γίνει με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Την ίδια περίοδο η Σύνοδος των Πρυτάνεων με ομόφωνη απόφαση (19.11.2012) υπογράμμιζε: «Για τον καθορισμό της διαδικασίας αυτής, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί η θεσμική υποχρέωση σύγκλησης του Συμβουλίου Ανωτάτης Παιδείας, ως του αρμόδιου εισηγητικού οργάνου στο ΕΣΥΠ για τον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό και την χωροταξική διάρθρωση των Πανεπιστημίων, με αυτόνομη συμμετοχή όλων των Πανεπιστημίων διά των Πρυτανικών Αρχών τους». Δηλαδή η Σύνοδος ζητούσε σαφώς από τον Υπουργό να εφαρμόσει το ν. 4076/2012, άρθρο 1, παρ. 4 που έχει ήδη ψηφιστεί.
Τον Δεκέμβριο 2012, ο Υπουργός ανακοίνωσε τα κριτήρια για τις συγχωνεύσεις-καταργήσεις Σχολών και Τμημάτων: «(α) θεραπεία της υπερεξειδίκευσης των γνωστικών αντικειμένων, (β) Τμήματα με παρεμφερή κριτήρια, (γ) μέγεθος και διάρθρωση των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, (δ) αναλογίες διδακτικού και διοικητικού με τους φοιτητές, (ε) κόστος ανά φοιτητή, (στ) απορρόφηση των αποφοίτων στον επαγγελματικό στίβο, (ζ) συμβολή των Ιδρυμάτων και των γνωστικών αντικειμένων στην ανάπτυξη της περιφέρειας».
Την 1η Δεκεμβρίου 2012, η Σύνοδος των Πρυτάνεων απάντησε στην ανακοίνωση του Υπουργού (1.12.2012): «Τα ακαδημαϊκά κριτήρια απαιτείται να τα προσδιορίσουν τα ίδια τα ΑΕΙ και η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ), ενώ τα αναπτυξιακά κριτήρια θα πρέπει να προσδιοριστούν στο επίπεδο του Συμβουλίου Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΣΑΠΕ) και του Συμβουλίου Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΣΑΤΕ), σε συνεργασία με άλλους κοινωνικούς εταίρους, και τα εθνικά κριτήρια στο επίπεδο του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ). Το Υπουργείο δεν μπορεί εδώ και τώρα να προχωρήσει σε βεβιασμένη αλλαγή των μηχανογραφικών δελτίων. Αντιθέτως, οφείλει να δεσμευθεί στα παραπάνω επίπεδα σχεδιασμού, τηρώντας όπως αρμόζει τις θεσμικές διαδικασίες, και να μην κάνει κατάχρηση των εξουσιών που του δίνει σχετικά ο ν. 4076/2012.». Δηλαδή, η Σύνοδος τονίζει την ακαδημαϊκή και θεσμική διαδικασία για συγχωνεύσεις-καταργήσεις Σχολών και Τμημάτων την οποία Υπουργός δεν εφάρμοσε.
Τον Φεβρουάριο του 2013 ο Υπουργός υπέβαλλε προς διαβούλευση το Σχέδιο «Αθηνά» και ανέπτυξε τα επιστημονικά, ακαδημαϊκά και αναπτυξιακά κριτήρια με τα οποία το συνέταξε. Τα κριτήρια αυτά, όπως αναλύονται, και κάτωθι δεν πληρούνγται.
2. Προσχηματικά κριτήριαi. Συγχωνεύσεις συγγενών (ως προς το γνωστικό αντικείμενο) Τμημάτων για την κάλυψη του αριθμού των αναγκαίων μελών ΔΕΠ & ΕΠ
Το κριτήριο συγχώνευσης συγγενών (ως προς το γνωστικό αντικείμενο) Τμημάτων είναι ψευδεπίγραφο, όπως αποδεικνύεται:
α. Συγχώνευση του «Τμήματος Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης» με την Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δημιουργία της «Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Επιστημών της Τέχνης».
β. Συγχώνευση πέντε (5) διαφορετικών Τμημάτων ξένων γλωσσών Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας σε Τμήμα «Ξένων γλωσσών και Φιλολογίας» του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθήνας
γ. Συγχώνευση των Τμημάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων ΤΕΙ Πειραιά και Πληροφορικής ΤΕΙ Αθήνας σε Τμήμα «Μηχανικών Πληροφορικής» του ΤΕΙ Αθήνας
ii. Συγχωνεύσεις Τμημάτων & σύσταση Σχολών με χωρική συνοχή & αξιοποίηση όλων των υφιστάμενων κτιριακών & υλικοτεχνικών υποδομών
Το Σχέδιο Αθηνά επιφέρει σημαντικές χωροταξικές αλλαγές στον ακαδημαϊκό Εθνικό χάρτη με σκοπό δήθεν τον εξορθολογισμό του. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Υπουργός ανέφερε ότι το Σχέδιο Αθηνά βασίζεται σε 3 μελέτες οι οποίες όμως δεν έχουν εκπονηθεί ακόμα, επομένως εκλείπει η επιστημονική τεκμηρίωση στις οποίες έπρεπε να βασιστούν οι αλλαγές ώστε να εκπληρωθεί η χωρική συνοχή. Η συγκεκριμένη μελέτη χωρικής συνοχής και αξιοποίησης των υποδομών θα εκπονηθεί εκ των υστέρων και σύμφωνα με το Υπουργείο θα κοστίσει 49.000 ευρώ.
Όσον αφορά τις χωροταξικές αλλαγές που προκύπτουν από το σχέδιο Αθηνά στον Ακαδημαϊκό Χάρτη, γεννάται το ακόλουθο ερώτημα:
«Η χωροταξική ανακατανομή των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ που προκύπτει από το Σχέδιο Αθηνά, ενισχύει την χωρική συνοχή και αξιοποιεί τις κτηριακές και υλικοτεχνικές υποδομές;»
Η απάντηση δυστυχώς είναι αρνητική. Όχι μόνο δεν αξιοποιούνται οι υφιστάμενες κτηριακές και υλικοτεχνικές υποδομές, αλλά εγκαταλείπονται για να αξιοποιηθούν ίσως μέσω ΤΑΙΠΕΔ ή ως μελλοντικά ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Συγκεκριμένα, ο πρόχειρος και αντιεπιστημονικός χαρακτήρας του σχεδιασμού απεικονίζεται στα παραδείγματα του ΤΕΙ Χαλκίδας και Θεσσαλονίκης.
Το ΤΕΙ Χαλκίδας διαθέτει τεράστιες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις 24.430 τ.μ. οι οποίες αναπτύσσονται σε ιδιόκτητο οικόπεδο 204.000 τ.μ. και περιλαμβάνουν αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια άριστης υλικοτεχνικής υποδομής, αμφιθέατρα, Βιβλιοθήκη, ιδιόκτητη Σπουδαστική Εστία χωρητικότητας 408 κρεβατιών, ελικοδρόμιο, εστιατόριο το οποίο μπορεί να εξυπηρετεί το σύνολο των φοιτητών καθημερινά, κυλικείο, κήπους, γήπεδα, χώρους στάθμευσης. Όλες αυτές οι εγκαταστάσεις θα εγκαταλειφθούν από τους 1.935 φοιτητές του Τμήματος Ηλεκτρολογίας οι οποίοι θα πρέπει να μετεγκατασταθούν στη Λαμία και τους 2.263 φοιτητές του Τμήματος Διοίκησης και Οικονομίας οι οποίοι θα πάνε στη Θήβα, όπου θα πρέπει να συστεγαστούν με τους 1.105 φοιτητές του τμήματος Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού και τους 1000 περίπου του Τμήματος Εμπορίας και Διαφήμισης στις εγκαταστάσεις της Θήβας δηλαδή σε 3 αίθουσες διδασκαλίας 30 τ.μ. η κάθε μία και 3 αίθουσες εργαστηρίων, 40 τ.μ. η κάθε μία.
Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, ποια θα είναι τα επιχειρήματα της ανύπαρκτης έως τώρα επιστημονικής μελέτης με την οποία 5 Τμήματα από τα 8 του ΤΕΙ Χαλκίδας μεταφέρονται;
Αντίστοιχα, το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης από τα 25 τμήματα που διαθέτει, 10 μεταφέρονται στις Σέρρες, στη Φλώρινα και στο Μεσολόγγι ενώ 2 καταργούνται. Αρκετά από τα Τμήματα που μεταφέρονται, θα απορροφηθούν από άλλα και θα μετατραπούν σε κατευθύνσεις, γεγονός που συνεπάγεται κατάργησή τους. Η Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας έχει ιδιόκτητο αγρόκτημα 2000 στρεμμάτων, με σύγχρονες εγκαταστάσεις υψηλού κόστους και εξειδικευμένο εργαστηριακό εξοπλισμό. Ενδέχεται οι εγκαταστάσεις αυτές , για τις οποίες έχει δαπανηθεί το ποσό των 25 εκ . ευρώ, να ερημώσουν και να εγκαταλειφθούν όπως έγινε με τα Ολυμπιακά ακίνητα. Είναι προφανές ότι η Φλώρινα, όπως και οι Σέρρες, δεν έχουν τα απαραίτητα ιδιόκτητα κτήρια και την υλικοτεχνική υποδομή για να υποδεχτεί τους χιλιάδες νέους φοιτητές του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
iii. και iv. Συγχωνεύσεις Τμημάτων για τη σύνδεση των γνωστικών αντικειμένων με εθνική αναπτυξιακή στοχοθεσία και περιφερειακές αναπτυξιακές προοπτικές και θύλακες αριστείας
Το Σχέδιο «Αθηνά» εναρμονίζεται με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΑΣΑ που περιλαμβάνονται στη μελέτη “Strong Performers and Successful Reformers in Education: Education Policy Advice for Greece” του 2011. Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται: Συγχωνεύσεις ή καταργήσεις Τμημάτων με χαμηλούς δείκτες εγγραφών και αποφοίτων , μείωση του αριθμού των εισακτέων και διαφοροποίηση των όρων εισαγωγής σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ , αλλαγή της λειτουργίας των ΤΕΙ σε κέντρα δια βίου μάθησης και κατάρτισης με τοπικά και περιφερειακά χαρακτηριστικά και χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων με κριτήρια αποτελεσματικότητας. Το Σχέδιο «Αθηνά» δηλαδή προάγει το νεοφιλελεύθερο αναπτυξιακό μοντέλο που επιβάλλεται στην Ελλάδα των Μνημονίων (διακομιστικό κέντρο, Τουρισμός, Λιανεμπόριο κτλ που σημαίνει ζήτηση κυρίως μεσαίου επιπέδου επαγγελμάτων και μείωση των πανεπιστημιακών αποφοίτων. Ως εκ τούτου, το ιδεολόγημα της αριστείας, αφορά ένα πολύ μικρό αριθμό αποφοίτων εκ των πραγμάτων. [Executive Report της MacKenzie GREECE TEN YEARS AHEAD, Μάρτιος 2012].
Ακόμη η πρόταση του Υπουργείου, όπως κατατίθεται, δείχνει να αγνοεί την ύπαρξη των ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων στο κέντρο και την περιφέρεια, το σημαντικότατο έργο που επιτελούν, καθώς και την ανάγκη συνέργειάς τους με τα ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Τέλος η συρρίκνωση και η περιθωριοποίηση που επιφυλάσσει το σχέδιο ΑΘΗΝΑ στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές είναι χαρακτηριστικές των προθέσεων του Υπουργείου για την κατεύθυνση, τους στόχους και το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
3. Ακαδημαϊκή αλλοίωση
Δημιουργία Σχολών για την επιβολή διδάκτρων
Το σχέδιο αφορά επίσης την αλλοίωση των ακαδημαϊκών χαρακτηριστικών της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ως γνωστόν, σήμερα βασική ακαδημαϊκή μονάδα είναι το Τμήμα. Αυτό απονέμει τα αδιάσπαστα 4ετή ή 5ετή πτυχία. Το Σχέδιο «Αθηνά», όμως, επιβάλλει παντού την ύπαρξη Σχολών, ακόμα και αν χρειαστεί να ονομαστεί Σχολή ένα Τμήμα με 16 διδάσκοντες. Η συγκρότηση μιας Σχολής είναι διαδικασία καθαρά ακαδημαϊκή, η οποία δεν μπορεί παρά να προτείνεται από τα ίδια τα Τμήματα των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Είναι προφανές ότι αυτό συμβαίνει διότι οι Σχολές απονέμουν μεταπτυχιακά διπλώματα, όπως ορίζεται από την παρ.4 του άρθρου 7 του 4009/2011 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Με βάση το νόμο 4076/12, μεταπτυχιακό δίπλωμα είναι το master, δηλαδή τμήμα του αδιαίρετου σήμερα ενιαίου πτυχίου. Και αποτελεί το δεύτερο κύκλο σπουδών, αυτόν που δύναται να επιβάλει δίδακτρα. Από εκεί αναμένεται, λοιπόν, η χρηματοδότηση των ΑΕΙ. Αυτή είναι η επικίνδυνη αθέατη πλευρά του σχεδίου Αθηνά. Μέσω των Σχολών θα περάσει η κατάργηση της δωρεάν Ανώτατης Εκπαίδευσης αλλά και η κατάργηση των πολυπρόσωπων δημοκρατικών οργάνων. Η Σχολή με τον πανίσχυρο κοσμήτορα που ελέγχει ακόμη και τις εξελίξεις των μελών ΔΕΠ & ΕΠ θα εξασφαλίσει την τάξη και τον νόμο στα Ιδρύματα. Παράλληλα, διά των συγχωνεύσεων, θα μειώσει το προσωπικό με διαθεσιμότητες-απολύσεις.
Οι συγχωνεύσεις πριμοδοτούν ευθέως τα κολέγια (ιδιωτικά πανεπιστήμια) και μάλιστα εντός των ΑΕΙ, αφού το αντισυνταγματικό άρθρο 30 του ν.4111/2013 επιτρέπει στα δημόσια Πανεπιστήμια και ΤΕΙ να ιδρύουν ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΕΚ και κολέγια, συρρικνώνοντας τη δημόσια εκπαίδευση και δημιουργώντας χώρο για την ιδιωτική.
Αδιαφανείς ακαδημαϊκές υπερδομέςΜε το σχέδιο Αθηνά δημιουργείται (α) ένα Ομόσπονδο Πανεπιστήμιο που περιλαμβάνει πέντε Πανεπιστήμια στην Αττική: το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. (β) ένα Ομόσπονδο ΤΕΙ που περιλαμβάνει το ΤΕΙ Πειραιά, το ΤΕΙ Αθήνας και την ΑΣΠΑΙΤΕ.
Το κάθε Πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ θα έχει τη δική του διοικητική δομή, δικό του Συμβούλιο Ιδρύματος και θα συμμετέχει σε ένα υπερόργανο που θα αποτελεί και το Συμβούλιο Ιδρύματος της Ομοσπονδιακής μορφής, που θα επικυρωθεί με Προεδρικό Διάταγμα. Το υπερόργανο θα διανέμει προφανώς τα κρατικά κονδύλια στα υποκείμενα ΑΕΙ.
Ιστορικά η εμφάνιση τέτοιας μορφής συνένωσης μη ομοειδών Πανεπιστημίων, παρατηρήθηκε στη Θατσερική Αγγλία, όπου με αυτό τον τρόπο εξαφανίστηκαν από το χάρτη κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και εν γένει ανθρωπιστικές σπουδές. Εξάλλου, η σύλληψη από πλευράς Υπουργείου θα πρέπει να χαρακτηριστεί πρόχειρη, με ασαφή στόχευση, ενώ σημειώνεται παντελής έλλειψη στοιχειωδών επεξεργασιών που αφορούν την υλοποίησή της. Οι διεθνείς αναφορές που επιχειρεί και επικαλείται είναι απλά ανιστόρητες. Μάλιστα, ενώ σήμερα εγκαταλείπεται στις χώρες όπου εφαρμόστηκε, στην Ελλάδα εμφανίζεται ως καινοτομία.
Η συρρίκνωση ή ανάπτυξη των υποκείμενων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο κάποια θα υποχρηματοδοτούνται και κάποια άλλα θα υπερχρηματοδοτούνται.
Είναι, όμως, προφανές ότι η υπερδομή θα χρησιμοποιηθεί ως ο συγκεντρωτικός μηχανισμός επιβολής στα υποκείμενα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ για την εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων επιλογών της τρικομματικής κυβέρνησης και κυρίως για τους δύο κύκλους σπουδών και τελικά την επιβολή διδάκτρων. Κυρίως, όπως, για την πριμοδότηση ιδιωτικών δομών εκπαίδευσης μέσα στα πέντε Πανεπιστήμια και στα δύο ΤΕΙ.
4. Η πραγματική στόχευση του Σχεδίου «Αθηνά»Μείωση εισακτέων
Ένα από τα σιωπηλά διακυβεύματα του σχεδίου «Αθηνά» είναι και η μείωση του αριθμού των εισακτέων για το σύνολο της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Το Υπουργείο Παιδείας, με λογικές «λογιστικής στρέβλωσης» παρουσιάζει μια σειρά από επιλεγμένα ποσοτικά δεδομένα ώστε να αμβλύνει τις πολιτικές εντυπώσεις, σε σχέση με την επικείμενη μεγάλη μείωση του αριθμού των εισακτέων. Τα στατιστικά του «Αθηνά» σε σχέση με τους αριθμούς των εισακτέων, όπως παρουσιάζονται στην σελ. 19 του εν λόγω σχεδίου και σε ό,τι αφορά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος (2012-2013), έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τον επίσημο αριθμό θέσεων εισακτέων που ανακοίνωσε το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας για το ίδιο έτος και οι οποίες δημοσιεύτηκαν στο ΦΕΚ 1653/τ.Β΄/15.5.2012.
Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύονται στο προαναφερθέν ΦΕΚ, οι αριθμοί του σχεδίου «Αθηνά» είναι ανακριβείς ως προς τις θέσεις των εισακτέων του 2012 – 2013. Στο εν λόγω επίσημα δημοσιευμένο έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας, οι θέσεις στα ΤΕΙ για το 2012-2013 μπορούν να αθροιστούν σε 26.190 (για τη γενική σειρά) ενώ στα στοιχεία του σχεδίου «Αθηνά» αναφέρεται ότι ήταν μόλις 18.336. Έτσι, ενώ η μείωση στην συγκεκριμένη κατηγορία αναμένεται να φτάσει στην πραγματικότητα τις 15.000 θέσεις, το Υπουργείο παραδέχεται μόνο τις μισές, αποκρύπτοντας ουσιαστικά τον πραγματικό αντίκτυπο του «Αθηνά». Στα Πανεπιστήμια η αντίστοιχη στρέβλωση αφορά περίπου 4.000 θέσεις. (Στο σχέδιο Αθηνά οι θέσεις για το έτος 2012-2013 απαριθμούνται στις 33.149 ενώ τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου αναφέρουν 37.700).
Όπως λοιπόν προκύπτει, το σχέδιο «Αθηνά» μέσω της παρουσίασης ενός μικρότερου αριθμού εισακτέων, για το έτος 2012-2013, στην γενική σειρά, για τις θέσεις σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ, (στο σύνολο παρουσιάζεται ο αριθμός 51.485 ενώ ο πραγματικός είναι 63.800) επιχειρεί να αμβλύνει τις επικοινωνιακές εντυπώσεις που θα δημιουργήσει η ραγδαία μείωση. Αν λοιπόν υποτεθεί ότι η εκτίμηση του αριθμού των εισακτέων για το 2013 – 2014, που αναφέρεται στο σχέδιο «Αθηνά» είναι έγκυρη και ανέρχεται σε 49.600 θέσεις, στο σύνολο για την γενική σειρά, η πραγματική μείωση σε σχέση με το 2012-2013 είναι 14.200 εισακτέοι και όχι 1.600, όπως ισχυρίζεται το ο συντάκτης του σχεδίου.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η μείωση στη γενική σειρά ανέρχεται στο 22% των φετινών θέσεων. Αν σε αυτή την μείωση προστεθούν και οι μειώσεις στις ειδικές κατηγορίες εισακτέων, (που απορρέουν από επιμέρους ποσοστώσεις επί του συνόλου της γενικής σειράς), καθώς και η μη εισαγωγή εισακτέων στις αστυνομικές Σχολές για το 2013-2014 και το 2014-2015, όπως και η μείωση 30% στους εισακτέους στις στρατιωτικές Σχολές(ΦΕΚ 3010/τΒ/13.11.2012), τότε γίνεται κατανοητό ότι η πραγματική μείωση των θέσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση ανέρχεται σε περίπου 25% επί του γενικού συνόλου.
Εκποίηση μεγάλων κτιριακών εγκαταστάσεων
Στα προαναφερθέντα δύο παραδείγματα (ΤΕΙ Χαλκίδας και Θεσσαλονίκης) από τα πολλά που θα μπορούσαν να αναφερθούν, φαίνεται ολοκάθαρα ο πρόχειρος και αντιεπιστημονικός σχεδιασμός χωροταξικής ανακατανομής των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Εντύπωση προκαλεί ότι οι τεράστιες εκτάσεις αλλά και κτηριακές υποδομές είτε θα επανέλθουν στο δημόσιο και από εκεί στο ΤΑΙΠΕΔ, είτε θα μείνουν στην ιδιοκτησία του Ιδρύματος. Και στις δύο περιπτώσεις, δίνεται η ευκαιρία σύμφωνα με το άρθρο 30 του Ν.4111/13 να δημιουργηθούν ιδιωτικά παραρτήματα της Σχολής ή νέα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις της τρικομματικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που εφαρμόζεται στην Παιδεία, εξασφαλίζουν το δικαίωμα σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες σύστασης Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Το μόνο που λείπει για την ανέργερση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ είναι οι κτηριακές υποδομές. Με το Σχέδιο Αθηνά, εξασφαλίζονται πλέον και αυτές.
Επιβολή των δύο κύκλων σπουδών
Παραβιάζοντας το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, ο Υπουργός με το σχέδιο «Αθηνά» ιδρύει Σχολές οι οποίες θα αναλάβουν τις μεταπτυχιακές σπουδές. Με στόχο να υλοποιήσει τους δύο κύκλους της Μπολόνια, όπως ακριβώς ορίζονται στο άρθρο 30 του ν.4111/2013. Ο πρώτος κύκλος θα καταλήγει σε δίπλωμα τύπου bachelor,ενώ ο δεύτερος κύκλος που θα υλοποιείται από τη Σχολή και θα καταλήγει σε δίπλωμα τύπου master, θα επιβάλει δίδακτα. Αυτή είναι η οικονομική στόχευση του «Αθηνά» και όχι ο εξορθολογισμός, δηλαδή να μετακυλήσει ένα μεγάλο τμήμα του κόστους των σπουδών στην ελληνική οικογένεια. Τα χαμηλά οικονομικά στρώματα δεν θα μπορούν να σπουδάσουν, εντείνοντας την ταξικότητα στο σύστημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Πειθάρχηση και απολύσεις
Τμήμα της αδιαφανούς στοχοθεσίας του σχεδίου «Αθηνά» είναι βεβαίως και η μείωση του προσωπικού μέσω της κατάργησης διοικητικών υπηρεσιών με όχημα το πλαίσιο διαθεσιμότητας, όπως αυτό αποκρυσταλλώθηκε από τα πρόσφατα νομοθετήματα (4093/2012). Ήδη σημαντικός αριθμός διοικητικών υπαλλήλων πολλών Ιδρυμάτων τέθηκε σε διαθεσιμότητα, ενώ είναι προφανής η πρόθεση του Υπουργείου να γενικεύσει αυτές τις διαδικασίες, αφενός γιατί του το υπαγορεύουν οι μνημονιακές του δεσμεύσεις αφετέρου για να δημιουργήσει ένα κλίμα αβεβαιότητας ανάμεσα στους εργαζομένους των Ιδρυμάτων της χώρας. Εργαλείο πειθάρχησης και πειθαναγκασμού αποτελεί επίσης το νέο μνημονιακό πλαίσιο για τις απολύσεις με επιβολή αργιών και εφεδρειών.
Πριμοδότηση των ιδιωτικών πανεπιστημίωνΟι συγχωνεύσεις αφορούν ευθέως τα κολέγια (ιδιωτικά πανεπιστήμια) αφού το αντισυνταγματικό άρθρο 30 του ν.4111/2013 επιτρέπει στα δημόσια Πανεπιστήμια και ΤΕΙ να ιδρύουν ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΕΚ και κολέγια. Δηλαδή, το σχέδιο «Αθηνά» συρρικνώνει τη δημόσια εκπαίδευση για να δημιουργήσει «χώρο» για την ιδιωτική –ακόμα και μέσα στις εγκαταστάσεις των δημόσιων ΑΕΙ.
Τα δημόσια και απαξιωμένα πλέον Πανεπιστήμια και ΤΕΙ θα λειτουργήσουν ως ο «δούρειος ίππος» για την ανάπτυξη των ιδιωτικών πανεπιστημίων που θα απομυζούν όσες ελληνικές οικογένειες αντέχουν ακόμα να σπουδάσουν τα παιδιά τους έναντι οιουδήποτε τιμήματος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αναγνωρίζει ότι με ευθύνη των προηγούμενων κυβερνήσεων ιδρύθηκαν, χωρίς ακαδημαϊκά, επιστημονικά, αναπτυξιακά και κοινωνικά κριτήρια, τμήματα και σχολές πανεπιστημίων και ΤΕΙ σε διάφορες πόλεις της πατρίδας μας. Στην πρακτική αυτή οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς αντιτάχθηκαν εδώ και χρόνια και κατήγγειλαν τις πελατειακές και ρουσφετολογικές μεθοδεύσεις που παραπλανούσαν τις τοπικές κοινωνίες, με την εξαγγελία ή ίδρυση τμημάτων χωρίς μέριμνα για την αναγκαία στήριξη σε υποδομές και προσωπικό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ υπερασπίζεται την αναβάθμιση της δημόσια και δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης και τον εξορθολογισμό της με ακαδημαϊκά, κοινωνικά και επιστημονικά κριτήρια στην κατεύθυνση της περιφερειακής αποκέντρωσης αλλά και της διατήρησης του ακαδημαϊκού χαρακτήρα των ιδρυμάτων. Αυτό απαιτεί τη συνέργια της ακαδημαϊκής κοινότητας και τη διαβούλευση με τους φορείς με τις τοπικές κοινωνίες. Είναι ευνόητο ότι η διαδικασία αυτή απαιτεί ικανό χρονικό διάστημα, οφείλει να γίνει εις βάθος, να αναγνωρίζει την υπάρχουσα πραγματικότητα. Και απαιτείται σταδιακή εφαρμογή. Σε κάθε περίπτωση να εξασφαλίζονται τα αναγκαία κονδύλια για το αναγκαίο προσωπικό, υποδομές, να διασφαλίζονται τα ενιαία πτυχία και τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των σπουδαστών, του ΔΕΠ και όλων των εργαζομένων στα ΑΕΙ. Η θέση για δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση οφείλει να πραγματώνεται και στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης που βάλλεται βάναυσα από τις μνημονικές πολιτικές.
Κατόπιν τούτων και
- Επειδή το Σχέδιο «Αθηνά» δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αντιθέτως αποτελεί αυτό το ίδιο ένα πρόβλημα για την Ανώτατη Εκπαίδευση
- Επειδή δεν ακολουθήθηκε η θεσμική διαδικασία διαλόγου
- Επειδή η «Αθηνά» δεν αποτελεί κανενός είδους εξορθολογισμό
- Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ –ΕΚΜ δεν αποδέχεται μια Ανώτατη Παιδεία στηριγμένη σε ιδιοτελή κριτήρια που λαμβάνουν υπόψη τοπικά ή κλαδικά συμφέροντα και θεωρεί την όλη πρόταση ως αντιεκπαιδευτική, αντιεπιστημονική και ανορθολογική
- Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ –ΕΚΜ αγωνίζεται για την αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης μαζί με τις ακαδημαϊκές κοινότητες σε όλη την επικράτεια για την ενδυνάμωση των δικαιωμάτων των φοιτητών και του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού και για την διαφύλαξη του ενιαίου χαρακτήρα των πτυχίων και όλα τα εργασιακά δικαιώματα που απορρέουν από αυτά.
Επερωτάται ο κ. Υπουργός:
1. Θα αποσύρει το σχέδιο «Αθηνά για την Ανώτατη Εκπαίδευση;»
2. Θα δώσει το λόγο στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στις τοπικές κοινωνίες για προτάσεις ενίσχυσης και αναβάθμισης της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης;
Οι επερωτώντες ΒουλευτέςΤάσος Κουράκης, Θεανώ Φωτίου, Παναγιώτης Κουρουμπλής, Μαρία Κανελλοπούλου, Χρήστος Μαντάς, Πέτρος Τατσόπουλος, Παναγιώτα Δριτσέλη, Γιάννης Αμανατίδης, Τζένη Βαμβακά, Έφη Γεωργοπούλου – Σάλταρη, Αϊχάν Καραγιουσούφ, Γεώργιος Πάντζας, Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος, Μιχάλης Κριτσωτάκης, Νίκος Μιχαλάκης, Ρένα Δούρου, Στέφανος Σαμοϊλης, Γιάννης Σταθάς, Ειρήνη Αγαθοπούλου, Δημήτρης Γάκης, Δημήτρης Γελαλής, Μαρία Διακάκη, Χαρά Καφαντάρη, Θανάσης Πετράκος, Βασίλης Κυριακάκης, Ευγενία Ουζουνίδου, Αθανάσιος Γερμανίδης, Βασίλης Χατζηλάμπρου, Αφροδίτη Θεοπεφτάτου, Νάντια Βαλαβάνη, Γιάννης Ζερδελής, Κωνσταντίνος Δερμιτζάκης. Αγνή Καλογερή, Κώστας Ζαχαριάς, Σταύρος Κοντονής, Βαγγέλης Αποστόλου, Ζεϊμπέκ Χουσεϊν, Νίκος Συρμαλένιος, Δημήτρης Στρατούλης, Κωνσταντίνος Μπάρκας, Λίτσα Αμμανατίδου, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ηρώ Διώτη, Μαρία Τριανταφύλλου, Χρήστος Καρ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου