Κυριακή 5 Μαΐου 2013

Ο άνθρωποs που έδωσε νέα πνοή στο θέατρο


ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ


Θεατράνθρωπος. Ταγμένος. Αφοσιωμένος στη θεατρική πράξη. Σκηνοθέτης, ηθοποιός, δάσκαλος. Γκουρού για κάποιους. Αντιφατικός.

Ο άνθρωποs που έδωσε νέα πνοή στο θέατρο
Αγχώδης και αγχωτικός. Λατρεμένος. Φόβος για άλλους. Τρυφερός. Ευαίσθητος και ευάλωτος. Απαιτητικός. Πρώτα με τον εαυτό του. Η καλλιτεχνική του προσωπικότητα ξεπερνούσε τα στενά σύνορα της χώρας.

Το έργο του ήταν πολύ πιο μπροστά από τα μέτρα που έθετε η εποχή. Ο Λευτέρης Βογιατζής, από τους σπουδαιότερους σύγχρονους ανανεωτές του ελληνικού θεάτρου και διαμορφωτές του θεατρικού τοπίου, έχασε τη μάχη για τη ζωή, τη Μ. Πέμπτη. Επεσε όρθιος. Παλικαρίσια. Κάνοντας σχέδια για τον «Οιδίποδα Τύραννο». Με τη σύντροφό του και φύλακα-άγγελό του Ειρήνη Λεβίδη στο πλευρό του. Και ελάχιστους αγαπημένους. Ο καρκίνος νίκησε το σώμα του. Αλλά το πνεύμα του, όχι, αυτό δεν το νίκησε. Η προσφορά του στο θέατρο, ό,τι κληροδότησε στους νεότερους, αυτά δεν θα πεθαίνουν. Θα συνεχίσουν να υπάρχουν και να ζουν μέσα από τη μνήμη. Γιατί πεθαίνει όποιος ξεχνιέται.
Ο Λευτέρης Βογιατζής γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα (Καλλιθέα) και στο θέατρο εμφανίστηκε για πρώτη φορά μετά τον στρατό, το 1973, στον ρόλο της Γιαγιάς, στον «Κυριακάτικο περίπατο» σε σκηνοθεσία Γ. Μιχαηλίδη. Ακολούθησαν συνεργασίες με τον Σπύρο Ευαγγελάτο και το Αμφι-Θέατρο -του οποίου υπήρξε από τα ιδρυτικά στελέχη (1975)- και αργότερα με την «Ελεύθερη Σκηνή», σε μια προσπάθεια ανανέωσης του επιθεωρησιακού κώδικα, καθώς και με την Ελλη Λαμπέτη στη «Σάρα» (Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού). Τα χρόνια αυτά, έπαιξε πολλούς ρόλους του κλασικού κυρίως ρεπερτορίου, μεταξύ άλλων τον Αλφρεντ στις «Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης», τη επώνυμη ηρωίδα στη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, τον Ευριπίδη στους Βατράχους, τον Ταρτούφο στον «Ταρτούφο» του Μολιέρου.
 Από την Αντιγόνη του Σοφοκλή στην Επίδαυρο, το 2007.
Από την Αντιγόνη του Σοφοκλή στην Επίδαυρο, το 2007.
Πρώτος σταθμός στην καριέρα του υπήρξε το 1981, οπότε ίδρυσε την Εταιρεία Θεάτρου «Η Σκηνή» με τη συνεργασία των Β. Παπαβασιλείου, Δ. Καταλειφού, Ρ. Οικονομίδου, Α. Κοκκίνου, Τ. Μπαντή, Σ. Σμυρναίου. Επρόκειτο για μια κίνηση που άλλαξε τα ήθη της θεατρικής κοινότητας. Εκεί, «εξ ανάγκης», ο Λευτέρης Βογιατζής εχρίσθη σκηνοθέτης (έκτοτε σκηνοθέτησε όλα τα έργα που ανέβασε με τους θιάσους «Σκηνή» και «Νέα Σκηνή»). Η πρώτη παράσταση που σκηνοθέτησε ήταν και η πρώτη της «Σκηνής», η «Σπασμένη στάμνα» του Χ. φον Κλάιστ (σε συσσκηνοθεσία Β. Παπαβασιλείου), το 1982. Τότε άρχισαν και οι πρώτες ουρές στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, ένα παλιό εργαστήρι ζαχαροπλαστικής που μετατράπηκε σε ναό του θεάτρου. Διότι οι παραστάσεις του Λευτέρη Βογιατζή είχαν την μορφή ιεροτελεστίας. Οι «πιστοί» περίμεναν εναγωνίως πότε θα ανακοινώσει την πρεμιέρα που μετετίθετο όλο και αργότερα, όλο και αργότερα. Η ημέρα της πρεμιέρας ήταν επίσης μια «μυστική συνωμοσία» μεταξύ μυημένων, αφού όλοι ήξεραν ότι δεν θα τηρούνταν η ώρα έναρξης...
Μάχες για ένα εισιτήριο
Εδώ και τριάντα χρόνια οι ουρές και οι... μάχες για ένα εισιτήριο δεν έπαψαν. Γι' αυτό και πολλές παραγωγές παίζονταν πάνω από μία σεζόν.
Ο άνθρωποs που έδωσε νέα πνοή στο θέατρο
Η «Σκηνή» διαλύθηκε το 1988, οπότε γεννιέται η «Νέα Σκηνή», που εξακολουθεί να έχει έδρα και ορμητήριό της το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων. Τότε το ταλέντο του Βογιατζή απλώνεται και ανθίζει... Παράλληλα, το 1989 ιδρύει το Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος, απ' όπου αποφοίτησαν (1991) δώδεκα μαθητές, ύστερα από τριετή εντατική φοίτηση. Είναι η απαρχή της ενασχόλησής του με το αρχαίο ελληνικό δράμα. Ξεκινάει το 1992 σκηνοθετώντας την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Με τους μαθητές του εργαστηρίου συνεχίζει τη διερεύνησή του στον ελληνικό ποιητικό λόγο και την «παιδική ηλικία του θεάτρου», ανεβάζοντας, έξοχα, την αναγεννησιακή κρητική κωμωδία «Κατσούρμπος» του Γ. Χορτάτζη. Επιστρέφοντας στους επαγγελματίες ηθοποιούς, το 1995 παρουσιάζει την κωμωδία των Δ. Κεχαΐδη - Ε. Χαβιαρά «Με δύναμη από την Κηφισιά» (1995). Ακολουθεί ο «Μισάνθρωπος», του Μολιέρου, το 1996, όπου υποδύεται υπέροχα τον Αλσέστ. Το ίδιο καλοκαίρι ερμηνεύει τον Μενέλαο στην Ελένη του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Γ. Χουβαρδά, στην πρώτη του εμφάνιση στην Επίδαυρο.
Για τη «Νύχτα της κουκουβάγιας» του Γ. Διαλεγμένου (1998) τιμήθηκε με το βραβείο σκηνοθεσίας «Φώτος Πολίτης» και το βραβείο «Κάρολου Κουν», βραβείο της Ενωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών. Η σκηνοθεσία των Περσών του Αισχύλου για το Εθνικό Θέατρο τον έφερε για πρώτη φορά ως σκηνοθέτη στο αργολικό θέατρο (1999). Το 2000 σκηνοθέτησε και έπαιξε στο έργο του Χάρολντ Πίντερ «Τέφρα και σκιά». Το 2001 αποτελεί σημαδιακή χρονιά: ανεβάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα Σάρα Κέιν, το «Καθαροί πια», μια παράσταση-εμπειρία, που γνώρισε μεγάλη επιτυχία. (Ροές). Ακολουθεί το καινούργιο νεοελληνικό έργο της Λούλας Αναγνωστάκη «Σ' εσάς που με ακούτε» (2003) και για δεύτερη φορά Σάρα Κέιν, «Λαχταρώ», όπου, όπως πάντα, παίζει και σκηνοθετεί. Ο ιδανικός Αρνόλφος στο «Σχολείο των γυναικών» του Μολιέρου (2004) δίνει τη θέση του στον Ιωνα στο «Bella Venezia» (2005). Και για το έργο αυτό απέσπασε το βραβείο «Κάρολος Κουν».
Παντελής Δεντάκης
Παντελής Δεντάκης
Το 2006 έκλεισε το Φεστιβάλ Επιδαύρου με τη νέα του προσέγγιση στην Αντιγόνη του Σοφοκλή, ενώ το καλοκαίρι του 2007 η παράσταση άνοιξε, αυτήν τη φορά, το ίδιο φεστιβάλ. Συνεργάζεται εκ νέου με το Εθνικό Θέατρο, στον «Πρίγκηπα του Χόλμπρουκ» του Χ. φον Κλάιστ (2008). Μέσα από τη σκηνοθετική του ματιά ανέδειξε τον «Τόκο» του Δημήτρη Δημητριάδη (Φεστιβάλ Αθηνών 2010). «Κεντάει» στο «Υστατο σήμερα» του Χ. Μπάρκερ (2009-2010) και μας παραδίδει την πιο ώριμη ερμηνεία του στο «Θερμοκήπιο» του Χ. Πίντερ. Αυτή είναι και η τελευταία του δουλειά στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων.
Το ξαναδούλευε με προοπτική να το ανεβάσει φέτος την άνοιξη. Δεν πρόλαβε. Το κύκνειο άσμα του, η τελευταία του σκηνοθετική δουλειά, ήταν ο «Αμφιτρύωνας» του Μολιέρου, σε παραγωγή Εθνικού Θεάτρου, το καλοκαίρι του 2012 στην Επίδαυρο. Ενα άλλο του όνειρο, ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, τον οποίο ετοίμαζε για το καλοκαίρι, έμεινε στα σκαριά...
Εφη Θεοδώρου
Εφη Θεοδώρου
Ο κινηματογραφικός Βογιατζής
Λίγες και καλές οι εμφανίσεις του
Με τον κινηματογράφο «φλέρταρε» εντόνως ο Λευτέρης Βογιατζής, αλλά ουδέποτε τον αγάπησε όπως το θέατρο. Για τον ρόλο του Κυριάκου στο «Ονειρεύομαι τους φίλους μου» του Παναγιωτόπουλου τιμήθηκε με το Βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου στο Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο του 1994.
Η πρώτη εμφάνισή του στο πανί έγινε το 1979 σε δύο ταινίες: στην «Ανατολική περιφέρεια» του Βασίλη Βαφέα και στην «Περιπλάνηση» του Χριστόφορου Χριστοφή. Στο «Ακροπόλ» του Π. Βούλγαρη (1995), υπήρξε απολαυστικός στον ρόλο του Λάκη Λοΐζου, που καλείται να αναλάβει τον πρωταγωνιστικό γυναικείο ρόλο.
Ρένη Πιττακή
Ρένη Πιττακή
Στο «Μελόδραμα» του Νίκου Παναγιωτόπουλου (1980) τον συναντάμε ως έναν τριαντάχρονο που επιστρέφει από την Αμερική σε πλήρη υπαρξιακή κρίση, για να δει την άρρωστη μητέρα του. Στο «Αθήνα-Κωνσταντινούπολη» του ίδιου (2008), ο ήρωας, μετά τον πρόσφατο χωρισμό του και σχεδόν στα όρια της κατάθλιψης, επιχειρεί ένα ταξίδι με αυτοκίνητο χωρίς σκοπό. Στα «Οπωροφόρα της Αθήνας» (2010) ως ο συγγραφέας της ιστορίας συντροφεύει τον ήρωά του σε κάθε του βήμα? Στην τηλεόραση ερμήνευσε τον ρόλο του Ζαν στο έργο του Αυγ. Στρίντμπεργκ, «Δεσποινίς Τζούλια» (1979).
ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΚΑΡΑΛΗ
Πολυτάλαντος, τελειομανής με πάθος για την τέχνη του
Οι στενοί του φίλοι και συνεργάτες, πολύ φορτισμένοι από το μοιραίο, δεν βρίσκουν λόγια να πουν για τον χαμό του Λευτέρη Βογιατζή, που πάλευε εδώ και ενάμιση χρόνο με την ασθένεια.
Γιώργος Γάλλος
Γιώργος Γάλλος
Παντελής Δεντάκης
Μεγάλη απώλεια
Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Παντελής Δεντάκης, στενός φίλος του σκηνοθέτη, μίλησε για τον φίλο που έχασε: «Ο Λευτέρης ήταν ο πιο σημαντικός άνθρωπος που έχω συνεργαστεί. Ο χαμός του είναι μεγάλη απώλεια για το ελληνικό θέατρο και για μένα προσωπικά είναι τεράστια η απώλεια».
Εφη Θεοδώρου
Πρότυπο αφοσίωσης
Η σκηνοθέτις Εφη Θεοδώρου μίλησε για τον άνθρωπο και τον καλλιτέχνη: «Είμαι βαθιά συγκινημένη για τον Λευτέρη. Πάλεψε πολύ θαρραλέα με την ασθένεια. Υπήρξε μοναδικός άνθρωπος και πρότυπο αντοχής και αφιέρωσης στο θέατρο. Είχε εμμονή με τη λεπτομέρεια. Επέμενε να "χτυπάει" τα κεκτημένα του ηθοποιού».
Ρένη Πιττακή
Βιάστηκαν να τον πεθάνουν
Δυσαρεστημένη από το γεγονός ότι μερίδα του Τύπου «βιάστηκε» να πεθάνει τον Λευτέρη Βογιατζή τη Μ. Τρίτη, ημέρα που η υγεία του σκηνοθέτη ήταν σε κρίσιμη κατάσταση, η ηθοποιός Ρένη Πιττακή δήλωσε: «Σήμερα 2 Μαΐου 2013 πέθανε ο Λευτέρης Βογιατζής».
Γιώργος Γάλλος
Ο πιο σημαντικός θεατράνθρωπος
«Ο Λευτέρης έφυγε ήσυχα, έχοντας γύρω του πολύ αγαπημένους οικογενεια-κούς του φίλους και συνεργάτες. Υπήρξε η πιο σημαντική μορφή στο ελληνικό θέατρο» είπε ο ηθοποιός Γιώργος Γάλλος, ο οποίος θα μετείχε στο ανέβασμα του έργου του Χάρολντ Πίντερ το «Θερμοκήπιο».
Της Διονυσίας Λάγιου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου